به نقل از «آفتاب»

تراز تجاری منفی ۳ میلیارد دلاری در مناطق آزاد/ صادرات هیچ از کیش

تاریخ انتشار: ۲۷ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۶۵۲۹۹

آفتاب‌‌نیوز :

مطابق با اسناد و قوانین بالادستی کشور نظیر سند جامع اقتصاد مقاومتی مواردی از قبیل «انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیاز‌های ضروری و منابع مالی از خارج» به‌عنوان اصلی‌ترین مأموریت‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی عنوان شده است.

از سوی دیگر، بر اساس ماده یک قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، «تسریع در انجام امور زیربنایی»، «عمران و آبادانی رشد و توسعه اقتصادی»، «سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی»، «ایجاد اشتغال سالم و مولد»، «تنظیم بازار کار و کالا»، «حضور فعال در بازار‌های جهانی و منطقه‌ای»، «تولید و صادرات کالا‌های صنعتی و تبدیلی» و «ارائه خدمات عمومی» به‌عنوان ۸ هدف اصلی این اشاره شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

همچنین مطابق با بند ۱۱ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، تمامی عناوین گفته شده باید به توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور منجر شود، اما بررسی عملکرد مناطق آزاد از سال ۱۳۶۹ (پس از تصویب برنامه اول توسعه و ایجاد سه منطقه آزاد کیش، قشم و چابهار) حکایت از ماجرای دیگری دارد.

البته حجت‌الله عبدالملکی، مشاور رئیس‌جمهور و دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، این مناطق را بهشت سرمایه‌گذاری فعالان اقتصادی خارجی و داخلی عنوان کرده است، هر چند پیش از تصدی مسئولیت در دولت سیزدهم، عبدالملکی، سرمایه‌گذاری خارجی را استثمار کشور‌ها عنوان کرده بود، به عقیده مشاور رئیس‌جمهور در آن مقطع زمانی، ایران مهد سرمایه بوده و نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی نداشت.

البته ازاین‌دست اظهارنظر‌ها همواره در ایران به‌وفور مشاهده شده است، اما نکته اصلی به بحث عملکرد مناطق آزاد مربوط می‌شود، درواقع دولت و شخص دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد کشور همواره بر بهبود عملکرد این مناطق تأکید داشته‌اند، اما آمار‌های رسمی از گمرک جمهوری اسلامی ایران بیانگر آن است که از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا پایان دی‌ماه، نزدیک به ۴.۸ میلیارد دلار انواع کالا به مناطق آزاد و تجاری کشور وارد شده است.

در همین مدت شاهد صادرات ۲ میلیارد دلاری از مناطق آزاد ایران به دیگر نقاط جهان بوده‌ایم، با این تفاسیر، تراز تجاری مناطق آزاد تجاری کشور در ۱۰ ماه گذشته، منفی ۲.۸ میلیارد دلار بوده است.

میزان صادرات و واردات کالا در مناطق آزاد تجاری

میزان واردات	میزان صادرات	نام منطقه
۲۹۴,۴۰۱,۵۹۶	۱۷۳,۲۸۱,۰۰۱	منطقه آزاد قشم
۳۵,۲۰۷,۲۶۷	۰	منطقه آزادشهر فرودگاهی امام خمینی
۷۸۸,۷۹۱,۳۶۸	۱۵۹,۸۵۳,۰۲۹	منطقه آزاد تجاری انزلی
۶۵۱,۹۵۵,۹۰۱	۸,۱۰۶,۹۱۸	منطقه آزاد تجاری حسن رود انزلی
۶۵۰,۷۵۵,۲۹۵	۱۶۳,۹۸۹,۹۵۶	منطقه آزاد تجاری اروند - خرمشهر
۳۷,۹۷۲,۲۱۳	۸۳,۷۱۹,۱۰۵	منطقه آزاد تجاری اروند - آبادان
۱,۰۵۷,۰۳۸,۵۳۱	۱۰۸,۲۲۱,۹۷۷	منطقه آزاد تجاری چابهار
۶۷۹,۷۳۷,۰۱۴	۱۵۳,۰۵۰,۴۷۶	جلفا گمرک (منطقه آزاد ارس)
۵۲۲,۲۳۵,۳۷۹	۱,۱۰۶,۰۴۹,۲۶۱	بازرگان (منطقه آزاد ماکو)
۴,۷۸۸,۴۴۳,۵۱۸	۱,۹۵۶,۲۷۱,۷۲۳	مجموعه کل مناطق آزاد کشور

از منطقه آزاد کیش، حتی یک دلار کالا صادر نشده است

داده‌های منتشر شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران، بیانگر آن است که حتی یک دلار کالا از منطقه آزاد کیش به نقطه‌ای از جهان صادر نشده است، به عبارتی همان بحث واردات محض مناطق آزاد در کیش مشاهده می‌شود، همچنین در میان مناطق آزاد کشور تنها سه منطقه ارس، ماکو و اروند – آبادان دارای تراز تجاری مثبت هستند، این در حالی بوده که مناطق آزاد باید به دروازه صادراتی کشور تبدیل شوند.

عجیب اینجاست که از مناطق آزاد تجاری کشور شاهد واردات آب‌معدنی گازدار، عطریات، سیگار حاوی توتون، مدادتراش و… هستیم، درحالی‌که در شرایط تحریمی نیاز به مدیریت مصارف ارزی بیش از گذشته احساس می‌شود، اما واردات این دست کالا‌ها غیرقابل‌توجیه است.

مناطق آزاد همچنان دروازه واردات کشور هستند نه صادرات

حسین احمدزاده شهرودی، پژوهشگر حوزه اقتصاد مقاومتی پیرامون عملکرد مناطق آزاد تجاری گفت: متأسفانه همچنان این مناطق دروازه واردات کشور محسوب می‌شوند و تراز تجاری منفی ۳ میلیارد دلاری در ۱۰ ماه نخست سال جاری نیز حاکی از عملکرد ضعیف اکثر مناطق آزاد تجاری ایران است.

وی ادامه داد: با وجود اینکه دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری مصرانه تأکید بر بهبود عملکرد این مناطق دارد، اما داده‌های آماری روند دیگری را نشان می‌دهد، از سوی دیگر اگر آمار قاچاق کالا در این مناطق نیز به اعداد وارداتی افزوده شود، تراز تجاری به‌مراتب بیش از ۳ میلیارد دلار منفی خواهد شد.

پژوهشگر حوزه اقتصاد مقاومتی تصریح کرد: درواقع ما در قشم و کیش شاهد وفور انواع لباس، کفش و عطر هستیم که به‌صورت غیررسمی وارد این مناطق شده و در نهایت مسافران به‌واسطه خرید، آن را به سرزمین اصلی می‌آورند. همچنین شاهد واردات کالا‌های عجیب و غیر ضروری از طریق مناطق آزاد به کشور هستیم، به‌عنوان نمونه بیش از ۱۲۳ میلیون دلار توتون از طریق مناطق آزاد تجاری وارد کشور شده است و باید پرسید واردات ۶ هزار میلیارد تومانی توتون بر چه اساسی صورت گرفته است؟

از تراز تجاری منفی تا عدم انتقال فناوری در مناطق آزاد

به گفته احمدزاده شهرودی، بسیاری از مشکلات مناطق آزاد، یعنی تراز تجاری منفی، مشکلات زیرساختی، اشتغال، ناتوانی در جذب سرمایه‌گذار خارجی، عدم انتقال تکنولوژی و برخی موارد دیگر همچنان در این مناطق مشاهده می‌شود.

وی افزود: ما همچنان در کیش و قشم با یک پوسته زیبا مواجه هستیم؛ اما بررسی دقیق نقاط مختلف این مناطق حکایت از فقر و بسیاری از مشکلات زیرساختی است.

پژوهشگر حوزه اقتصاد مقاومتی، پیرامون روند جذب سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد اعلام داشت: باوجوداینکه دبیر مناطق آزاد تأکید بر افزایش سرمایه‌گذاری در این مناطق دارد، اما ارقام اعلام شده از سوی رئیس‌کل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران، چیزی حدود ۱۰ میلیارد و ۶۰۸ میلیون دلار در طول عمر دولت سیزدهم به کشور وارد شده است.

وی ادامه داد: از این مقدار نیز حدود ۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار در حوزه نفت و گاز بوده و داده‌ای در خصوص میزان سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها در مناطق آزاد از سوی معاون وزیر اقتصاد اعلام نشده است، در هر حال این رقم با اظهار نظر و وعده‌های دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری در تناقض است.

احمدزاده شهرودی تصریح کرد: درواقع دبیر این مناطق همواره بر بسته‌های سرمایه‌گذاری متعدد تأکید داشته، با عناوینی نظیر بهشت سرمایه‌گذاری ایران، درصدد جذب سرمایه‌گذار خارجی بوده، اما حداقل تا به امروز ما شاهد اتفاق خاصی نبوده‌ایم؛ پیشنهاد می‌شود، با دعوت از خبرنگاران و کارشناسان این حوزه، دولت کارنامه خود را ارائه دهد.

سند جامع اقتصاد مقاومتی در تناقض با رویه دولت در مناطق آزاد

به گفته این پژوهشگر حوزه اقتصاد مقاومتی، اظهارنظر دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری در حالی است که وی خود کاملاً با عملکرد این مناطق و سند جامع اقتصاد مقاومتی آشنایی کاملی دارد.

وی تأکید کرد: در واقع با وجود اینکه در سند جامع اقتصاد مقاومتی، بحث توسعه حوزه عمل مناطق آزاد تجاری مطرح شده است، اما دولت فعلی و مخصوصاً دبیر فعلی شورایعالی مناطق آراد در اقدامی عجیب توسعه را در افزایش کمی معنا کرده و عملکرد خود را بیشتر به تعدد مناطق آزاد خلاصه کرده است.

احمدزاده شهرودی ادامه داد: درحالی‌که مطابق با بند ۱۱ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بحث توسعه حوزه عمل مناطق آزاد اشاره شده است تا در نهایت شاهد رشد صادرات و تسهیل در تولید باشیم، اما مجلس و دولت تعمداً مفهوم کاملاً اشتباه را تفسیر می‌کنند.

پژوهشگر حوزه اقتصاد مقاومتی در انتها اظهار داشت: "مناطق آزاد را می‌بینید غصه‌دار می‌شوید؛ حق هم دارید" این اظهارنظر مقام معظم رهبری پیرامون عملکرد این مناطق است، بی‌تردید اگر دولت مردان رویه فعلی یعنی حمایت یک‌طرفه و عجیب از شیوه مدیریت مناطق آزاد را تغییر دهند، می‌توان اتفاقات مثبتی در حوزه عمل این مناطق یعنی تسهیل تولید و رشد سرمایه‌گذاری را مشاهده کرد.

منبع: خبرگزاری مهر

منبع: آفتاب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۶۵۲۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیش‌نیازهای تحقق شعار سال در مناطق آزاد

یک کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس راهکار تحقق شعار سال در مناطق آزادی تجاری - صنعتی را بازنگری در اهداف، سازوکار تأمین منابع و ایجاد زیرساخت‌های مناسب عنوان کرد. - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، حسام محمدی‌ فر کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص نقش مناطق آزاد در راستای تحقق شعار سال گفت: یکی از اهداف ایجاد مناطق آزاد، تولید و صادرات است، امری که با ایجاد زیر ساخت‌های مناسب فرایند‌های آن تسهیل خواهد شد.

وی افزود: اما به‌مرورزمان بنا به دلایلی از جمله شیوه‌نامه ایجاد مناطق آزاد، عدم تأمین منابع پایدار، وابستگی به فروش زمین جهت تأمین منابع و ساخت مناطق آزاد در نقاط محروم، عملاً تولید و صادرات به اهداف ثانویه تبدیل شدند.

به گفته این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس، در حال حاضر اهداف اصلی این مناطق به گردشگری، محرومیت‌زدایی و ایجاد دانشگاه‌های بین‌المللی خلاصه شده است.

محمدی فر ادامه داد: اگر تولید، صادرات، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری‌های پیشرفته جزء اهداف اصلی مناطق آزاد قرار می‌گرفت، در کنار آن اهدافی مانند محرومیت‌زدایی نیز محقق می‌شد.

راهکار تحقق شعار سال در مناطق آزاد؛ بازنگری در اهداف و سازوکار تأمین منابع

این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس بر بازنگری اهداف مناطق آزاد تأکید و اعلام کرد: نقش‌آفرینی مناطق آزاد در راستای شعار سال به بازنگری در اهداف، سازوکار تأمین منابع مالی و حتی شیوه اداره آن بستگی دارد، همچنین باید این مناطق را بر اساس مزیت‌هایشان دسته‌بندی کنیم، به بیانی هر منطقه روی یک فعالیت تخصصی متمرکز شود.

محمدی فر ادامه داد: به طور مثال مناطق آزاد باید در حوزه‌هایی مانند پوشاک، توسعه انرژی، پتروشیمی و... دسته‌بندی شوند، در ادامه بر تکمیل زنجیره تأمین و توسعه آنان تمرکز داشت، اما در حال حاضر به سبب تمایل سرمایه‌گذاران، مجوزهایی در مناطق مدنظر آن‌ها صادر می‌شود، این موضوع باعث هدررفت منابع و نیز عدم تحقق ارزش‌افزوده در مناطق آزاد خواهد شد.

این کارشناس به اشاره به نقش 1 الی 2 درصدی مناطق آزاد در تولید کشور ادامه داد: در سال‌های اخیر برخلاف ادعاها، تراز تجاری این مناطق منفی بوده و به دلیل عدم شفافیت، آمارهای اعلامی از سوی مدیران این مناطق، قابل‌استناد نیست.

اشتغال و سرمایه‌گذاری خارجی حداقلی در مناطق آزاد

محمدی در خصوص سهم اشتغال و سرمایه‌گذاری خارجی مناطق آزاد تجاری گفت: این مناطق میزان بسیاری کمی از آمار کل اشتغال یعنی حدود 5 درصد را به خود اختصاص داده‌اند، همچنین سرمایه‌گذاری خارجی نیز به‌عنوان یکی از اهداف اصلی مناطق زیر 10 درصد بوده است.

وی افزود: به‌طورکلی اهداف در نظر گرفته شده برای مناطق آزاد، همگی به‌صورت محدود و در حد چند درصد محقق شده است، درصورتی‌که مناطق آزاد کشورهایی مانند چین و امارات بخش قابل‌توجهی از تجارت، صنعت و GDP  کل کشور را به خود اختصاص داده‌ است.

محمدی فر ادامه داد: از طرفی این کشورها سیاست‌هایی را به‌صورت آزمایشی در این مناطق اجرا می‌کنند و اگر نتیجه خوبی داشت، آن را به سایر نقاط کشور تعمیم می‌دهند؛ اما در کشور ما هیچ‌کدام از این موارد در خصوص مناطق آزاد اجرا نشده است.

شفافیت حداقلی در مناطق آزاد

این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس ضمن اشاره به عدم شفافیت آماری و یکپارچگی مناطق آزاد اظهار داشت: بر اساس برنامه راهبردی سلامت نظام اداری و مقابله با فساد، مناطق آزاد باید آمارهای خود را به‌صورت منظم برای دستگاه‌های ذی‌ربط و عموم منتشر می‌کردند. اما در حال حاضر سازوکار تولید آمار این مناطق معیوب است، از طرفی اگر شفاف شوند عملکرد قابل دفاعی نخواهند داشت.

وی افزود: همچنین ممکن است سرمایه‌گذاران به مدیران مناطق آزاد بگویند که به طور مثال قصد دارند یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام دهند. سپس مسئولان مناطق آزاد در مصاحبه می‌گویند که ما این مقدار سرمایه جذب کردیم، درحالی‌که این آمار سرمایه جذب شده نیست به بیانی اظهارنظر کلامی ملاک نبوده و آمارهای واقعی سرمایه‌گذاری تحقق‌نیافته است.

علت‌یابی سرمایه‌گذاری اندک در مناطق آزاد

محمدی فر پیرامون سرمایه‌گذاری اندک در مناطق آزاد گفت: ازآنجایی‌که مناطق آزاد عموماً در شهرهای محروم ایجاد شده‌اند، طبیعتاً سرمایه‌گذاران سرمایه خود را جایی نمی‌برند که برای رفت‌وآمد دچار سختی شوند، همچنین در برخی از مناطق زیرساخت‌هایی از قبیل آب، برق، گاز و... وجود ندارد؛ بنابراین مناطق آزاد باید از زیرساخت‌های کافی برای جذب سرمایه برخوردار باشند.

این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: از طرفی افراد به ریسک سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد نیز توجه می‌کنند. متأسفانه در کشور ما ریسک سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد به علت مسائلی همچون تغییر مکرر قوانین و مقررات، تحریم‌ها و تغییر کوتاه‌مدت مدیران این مناطق، تا حدودی بالاست.

وی با بیان اینکه مناطق آزاد نگاه زنجیره‌ای برای به‌صرفه کردن تولید ندارند، اظهار داشت: به طور مثال در یکی از منطقه آزاد کشور، روغن‌موتور و pvc تولید می‌شود، درصورتی‌که اگر واحدهای تولیدی لوازم‌خانگی یا پوشاک راه‌اندازی می‌شد، این امکان فراهم بود با جذب سرمایه‌گذار در این دو بخش، اتفاقات مثبتی رخ دهد.

محمدی فر در پایان بیان کرد: ازآنجایی‌که برنامه‌ای برای ایجاد زنجیره تولید در مناطق آزاد وجود ندارد، براین‌اساس سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد به‌صرفه نیست، درواقع افراد، سرمایه خود را به شهرک‌های صنعتی (نظیر شهرک‌های صنعتی اطراف تهران) که زنجیره تولید شکل‌گرفته و دسترسی به نیرو کار وجود دارد، هدایت می‌کنند.

انتهای پیام/